Toetsen of teachen?

‘Papa….? MAG school of MOET school?’
Met deze vraag kwam het zoontje van een van m’n vrienden thuis na de eerste schooldag.
Prachtig. In één dag de voors en tegens van het onderwijs bekeken en daarover nagedacht.
En dan ‘moet’ je als vader eigenlijk gaan vertellen dat school ‘moet’…..
Misschien had het jongetje in kwestie op de eerste dag al een toets voor z’n kiezen
gekregen.
Want we toetsen wat af tegenwoordig. Nog even en we krijgen de foetustoets, want
waarom zou je niet vóór de geboorte al wat zaken checken?
De afgelopen week werd ik in de (social)media overspoeld met berichten en documentaires
over toetsen en lesgeven.
Een docu over het Finse onderwijsmodel. De Finnen scoren hoog. Minder lesuren, meer
kwaliteit. En weg met die rare ‘knip’ bij de overgang van basis- naar voortgezet onderwijs.
En daar werd dan een Amerikaans model naast gelegd. Zeer activerend, heel veel
aandacht en motivatie, strak, maar héél veel toetsmomenten. Iedere les was eigenlijk wel
een toets.
Verder gaf de voorzitter van de Onderwijsraad de afgelopen week aan zich zorgen te
maken over de grote hoeveelheid toetsen in ons onderwijssysteem. Hij vond ook dat
scholen meer ruimte moeten krijgen voor eigen invulling van de inhoud van hun
onderwijs.
Tenslotte zag ik een programma dat me zeer raakte. Bij ‘College Tour’ sprak het
zestienjarige Pakistaanse meisje Malala. Zij vecht voor het recht op onderwijs voor
meisjes in haar land en omringende landen. Ze sprak met de wijsheid van een (wijze)
wereldleider. Ze werd in het hoofd geschoten door mannen die bang zijn voor meisjes die
naar school gaan en leren nadenken en een boek kunnen schrijven. Zielig. Voor haar, maar
ook voor die mannen, want die zijn nog veel zieliger. Malala werd vele malen geopereerd
en vecht door. Niet met een geweer, maar met wijsheid. Onderwijs als wapen.
Wanneer u dit leest zijn onze leerlingen druk aan het werk in de eerste toetsweek. Toetsen
wij teveel?
Soms denk ik van wel. Soms heb ik het idee dat we nauwelijks tijd overhouden om
tussendoor lés te geven. (‘Meneer, wat is een lesuur?’ ‘Oh, dat is zo’n momentje waarop je
even géén toets hebt, maar iets mag leren met behulp van een docent….’). Aan de andere
kant hebben leerlingen ook de behoefte om te horen of ze het allemaal goed doen.
Bevestiging. Ja, dat kan ook op andere manieren en het is belangrijk daarover te blijven
nadenken. Het moet in balans zijn.
Op mijn verjaardag keek ik met m’n mentorklas een film. Ik kan dan genieten van 30
koppies die geboeid (nee, ik had ze niet vastgebonden) met een lollie in de mond het
verhaal volgen. Toch vroeg één meisje voordat we gingen kijken: ‘Meneer, wilt u er
alstublieft geen opdracht bij geven?’ Dan schrik je toch even. Als brugklasser blijkbaar nu
al zo gewend aan ‘alles wordt teruggevraagd’. Ik beloofde het plechtig.
Mág school of móet school?
Wanneer ik denk aan Malala zeg ik: ‘School MOET!’ Voor al die kinderen in de wereld die
de kans niet krijgen. Door armoede. Of door bange mannen die vinden dat meisjes niet
naar school hoeven.
En tegen onze leerlingen zou ik zeggen: ‘Wees toch maar blij dat school KAN….’ En hopelijk
is het voor jou méér dan een leven van toetsen en testen. Veel meer!
Maar voor nu: Succes met de toetsweek…..!
Bert Jansen
Docent VC Twello